Szykują się kolejne zmiany w szkołach. Niektórzy uczniowie zamiast ocen liczbowych otrzymają ocenę funkcjonalną.
Fot. DALL·E 3 / Warszawa w Pigułce
Posłowie apelują, MEN odpowiada
Do Ministerstwa trafiła interpelacja poselska podpisana m.in. przez Joannę Borowiak, Bożenę Borys-Szopę i Jarosława Krajewskiego. Posłowie podkreślili, iż dotychczasowe formy oceniania uczniów z autyzmem nie działają – opierają się na testach i egzaminach, które nie pozwalają tym dzieciom pokazać rzeczywistych umiejętności.
W odpowiedzi wiceministra edukacji Izabela Ziętka potwierdziła, iż MEN prowadzi zaawansowane prace nad wdrożeniem nowego podejścia. Jak zaznaczyła, to część szerszej reformy edukacji włączającej.
Funkcjonalna, a nie sztywna. MEN szykuje ocenę skrojoną na potrzeby dzieci
Od września 2025 roku w polskich szkołach pojawi się nowy sposób oceniania. Ocena funkcjonalna, która ma objąć dzieci z autyzmem i innymi niepełnosprawnościami. Nie będzie koncentrować się wyłącznie na wynikach. Zamiast tego skupi się na codziennym funkcjonowaniu dziecka — w klasie, w relacjach i w rozwoju społecznym.
To ogromna zmiana w myśleniu o edukacji. Jak zapowiada Ministerstwo Edukacji Narodowej, nowy model ma lepiej odpowiadać na realne potrzeby uczniów, a nie tylko dostosowywać ich do ram tradycyjnych ocen.
Ocena funkcjonalna. Co to adekwatnie oznacza?
Nowy sposób oceniania zakłada odejście od suchego punktowania wyników. Ocena funkcjonalna ma opierać się na tzw. „diagnozie kontekstowej”, czyli analizie tego, jak dziecko radzi sobie z codziennymi wyzwaniami — w przedszkolu, szkole i w relacjach z otoczeniem.
Jak wyjaśnia MEN, chodzi o spojrzenie na ucznia w całym jego środowisku, a nie tylko przez pryzmat jego zachowań w klasie. Narzędzia oceny mają obejmować rozwój poznawczy, emocjonalny i społeczny. To zupełnie nowe podejście — znacznie bliższe realiom życia niż dotychczasowe arkusze ocen.
Poradnie już się uczą. Start we wrześniu 2025
Między listopadem 2022 a lipcem 2023 roku MEN przeszkolił pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych, którzy będą odpowiedzialni za wdrażanie oceny funkcjonalnej w szkołach. Powstały też narzędzia diagnostyczne i materiały pilotażowe.
Zgodnie z planem, nowy model wejdzie do szkół we wrześniu 2025 roku. Początkowo obejmie uczniów z autyzmem i innymi niepełnosprawnościami, ale jego założenia mogą z czasem zostać rozszerzone.
Ocena z zachowania też do zmiany?
To nie koniec zmian. Jak poinformowało MEN, resort rozważa również całkowite zniesienie tradycyjnej oceny z zachowania. Zamiast niej miałaby pojawić się nowa forma ewaluacji, oparta o szersze podejście do funkcjonowania ucznia. Reforma jest na wstępnym etapie prac, ale planowane wdrożenie datuje się na rok 2026.
Jeśli do tego dojdzie, oznaczać to będzie największą zmianę w systemie oceniania od lat. Tradycyjna skala ocen — zwłaszcza w odniesieniu do zachowania — coraz częściej bywa krytykowana jako niewystarczająca i zbyt sztywna. Bywają sytuację, iż uczeń, pomimo pochwał, ma obniżoną ocenę ze sprawowania np. za nieusprawiedliwione nieobecności. Warto zaznaczyć, iż wiele szkół daje termin na usprawiedliwienie np. w przeciągu 7 czy 14 dni. Rodzice, którzy zapomną usprawiedliwić ucznia, nie mogą już tego zrobić. Uczeń, pomimo starań ma obniżoną ocenę przez zapominalstwo rodziców.
Krok w stronę edukacji bardziej ludzkiej?
Zmiany zapowiedziane przez resort to element większego procesu – przebudowy edukacji włączającej. Chodzi o stworzenie szkoły, która nie tylko wymaga, ale także rozumie. Ocena funkcjonalna ma być krokiem w stronę bardziej sprawiedliwego i realistycznego podejścia do uczniów z trudnościami.
Czas pokaże, jak ten model sprawdzi się w praktyce. Ale jedno jest pewne – szkoła, jaką znamy, zaczyna się zmieniać. I to w kierunku, w którym liczy się nie tylko wynik, ale też droga, jaką dziecko do niego dochodzi.
