Chiny sięgają po “broń ostateczną” w walce z kryzysem demograficznym. Czy hojne “becikowe” przekona młodych do posiadania dzieci?

W obliczu tykającej bomby demograficznej, która zagraża przyszłości drugiej co do wielkości gospodarki świata, chiński rząd sięga po narzędzia o bezprecedensowej skali. Pekin uruchomił największą od dekad inicjatywę transferu finansowego, której cel jest prosty i egzystencjalny: przekonać obywateli, by znów zaczęli mieć więcej dzieci. To historyczny zwrot w polityce społecznej kraju, który jeszcze niedawno słynął z restrykcyjnej kontroli urodzeń.

Finansowy “wielki skok” w stronę rodziny

Nowy, ogólnokrajowy program to bezpośrednia i potężna interwencja finansowa, mająca na celu złagodzenie ekonomicznej presji, która jest jednym z głównych hamulców dzietności. Składa się on z kilku filarów, tworząc kompleksowy system wsparcia:

• Roczna dotacja na opiekę: Rodzice dzieci poniżej trzeciego roku życia mogą liczyć na roczną dotację w wysokości 3600 RMB (około 500 USD) na każde dziecko.
• Progresywne “becikowe”: Wszystkie dzieci urodzone po 1 stycznia 2022 roku zostaną objęte systemem jednorazowych zasiłków, których wysokość rośnie wraz z liczbą potomstwa:

• • Na pierwsze dziecko: do 10 800 RMB

• • Na drugie dziecko: do 21 600 RMB

• • Na trzecie dziecko: do 32 400 RMB

Skalę tej operacji podkreślił Guo Yanhong, zastępca dyrektora Państwowej Komisji Zdrowia, który na konferencji prasowej stwierdził: „To pierwszy raz od powstania Chińskiej Republiki Ludowej, kiedy rząd zapewnił powszechne, bezpośrednie dotacje pieniężne na dużą skalę na promocję urodzin”. Aby sfinansować tę historyczną inicjatywę, Ministerstwo Finansów tylko w tym roku przeznacza na ten cel ponad 90 miliardów RMB.

Dlaczego teraz? Kontekst demograficznej zapaści

Decyzja o tak radykalnym kroku nie jest zaskoczeniem dla obserwatorów śledzących chińską demografię. Kraj walczy z konsekwencjami wieloletniej “polityki jednego dziecka” oraz gwałtownymi zmianami społeczno-ekonomicznymi. Wskaźnik urodzeń spadł do historycznie niskiego poziomu, a populacja Chin zaczęła się kurczyć po raz pierwszy od ponad 60 lat. Jednocześnie społeczeństwo gwałtownie się starzeje, co generuje ogromne obciążenie dla systemu emerytalnego i opieki zdrowotnej.

Dotychczasowe próby odwrócenia tego trendu, takie jak zezwolenie na posiadanie drugiego, a następnie trzeciego dziecka, nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Okazało się, iż barierą nie są już przepisy, ale ekonomia: wysokie koszty utrzymania, edukacji i opieki zdrowotnej skutecznie zniechęcają młodych ludzi do powiększania rodziny. Nowy program finansowy jest bezpośrednią odpowiedzią na te właśnie obawy.

Pytanie za miliardy: Czy pieniądze wystarczą?

Analitycy i socjologowie są zgodni, iż program z pewnością zmniejszy presję finansową na młodych rodziców. Pozostaje jednak najważniejsze pytanie: czy same pieniądze wystarczą, by trwale zmienić postawy i decyzje prokreacyjne całego pokolenia?

Doświadczenia innych krajów, takich jak Japonia, Korea Południowa czy państwa europejskie, pokazują, iż wsparcie finansowe jest ważnym, ale nie jedynym elementem skutecznej polityki pronatalistycznej. Równie istotne są takie czynniki jak dostępność i jakość opieki żłobkowej, elastyczność rynku pracy, równouprawnienie w podziale obowiązków domowych oraz ogólne poczucie stabilności i optymizmu co do przyszłości.

Chiński rząd zdaje się to rozumieć, wdrażając równolegle inne formy wsparcia, takie jak ulgi podatkowe, dłuższe urlopy macierzyńskie czy subsydia na opiekę nad dziećmi. Jednak to właśnie skala i bezpośredniość nowego programu transferów pieniężnych czyni go wyjątkowym. Najbliższe lata pokażą, czy ta historyczna inwestycja w przyszłe pokolenia przyniesie oczekiwany zwrot i pozwoli Chinom uniknąć demograficznej pułapki.

Wykorzystane źródła:

• Tytuł: 国家卫健委：对2022年以后出生的孩子进行补贴，今年起发放到位 (Państwowa Komisja Zdrowia: Dotacje dla dzieci urodzonych po 2022 r. zostaną wypłacone od tego roku), https://baijiahao.baidu.com/s?id=1838941346912284675
• Tytuł: 国家卫健委：对2022年以后出生的孩子进行补贴 (Państwowa Komisja Zdrowia: Dotacje dla dzieci urodzonych po 2022 r. ), https://baijiahao.baidu.com/s?id=1838901840659061766
• Tytuł: 国新办举行“推动卫生健康事业高质量发展”新闻发布会 (Biuro Informacyjne Rady Państwa zorganizowało konferencję prasową na temat “Promowania wysokiej jakości rozwoju zdrowia i opieki zdrowotnej” ),https://www.gov.cn/lianbo/fabu/202507/content_7034592.htm
• Tytuł: 官方：对2022年以后出生的孩子进行补贴 (Oficjalnie: Dotacje dla dzieci urodzonych po 2022 r. ), https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405196232854733067
• Tytuł: 国家卫健委：对2022年以后出生的孩子进行补贴 (Państwowa Komisja Zdrowia: Dotacje dla dzieci urodzonych po 2022 r. ), https://news.china.com/socialgd/10000169/20250804/48688544_all.html

Autor: 梁安基 Andrzej Z. Liang, 上海 Shanghai, 中国 Chiny

e-mail: azliang@chinamail.com

Redakcja: Leszek B. Ślazyk

e-mail: kontakt@chiny24.com

© www.chiny24.com