Niektórzy rodzice będą płacić alimenty bardzo długo. W 3 przypadkach można je uchylić

Do kiedy płaci się alimenty na dziecko – to pytanie często nurtuje rodziców, na których ciąży obowiązek alimentacyjny. Niestety, Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie podaje sztywnej granicy wiekowej, powyżej której dziecku już nie należą się alimenty. W niektórych sytuacjach jednak alimenty na dziecko można uchylić, składając odpowiedni pozew.

Alimenty na dziecko: do kiedy?

Z przepisów prawa nie wynika, do którego roku życia płaci się alimenty na dziecko: przysługują one zarówno małoletniemu, jak i dorosłemu dziecku, dopóki nie może się ono samo utrzymać. Rodzic objęty obowiązkiem alimentacyjnym musi zatem płacić alimenty tak długo, aż dziecko podejmie pracę zarobkową. Wynika to z konieczności troszczenia się o „fizyczny i duchowy rozwój dziecka” oraz „należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej” – głosi Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Choć nie określono prawem, jakie są minimalne alimenty, powinny one przynajmniej zaspokajać podstawowe potrzeby dziecka.

Trzeba przy tym pamiętać, iż alimenty na dziecko należą się niezależnie od stopnia wykształcenia dziecka, a obowiązek alimentacyjny rodzica nie ustaje wraz z zakończeniem przez dziecko kolejnego etapu edukacji. Warunkiem utrzymania prawa do alimentów jest chęć kontynuowania nauki oraz uzyskiwanie pozytywnych wyników.
Uwaga, alimenty na dziecko mogą zostać uchylone, jeżeli dziecko ma na tyle duże dochody z majątku, iż pokrywają one koszty jego utrzymania. Zgodnie z obowiązującym prawem, obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka może zostać zniesiony w sytuacji, gdy dziecko osiąga regularne i wystarczające dochody, na przykład z wynajmu nieruchomości, udziałów w spółkach, lokat bankowych czy innych inwestycji, które przynoszą realny i stały dochód. jeżeli wpływy te pozwalają pokryć bieżące potrzeby życiowe dziecka – takie jak wyżywienie, odzież, mieszkanie, edukacja czy leczenie – sąd może orzec, iż dalsze świadczenia alimentacyjne ze strony rodzica nie są już konieczne.

Taka sytuacja dotyczy najczęściej starszych dzieci, które dysponują odziedziczonym majątkiem lub zostały wcześniej obdarowane przez rodzinę, np. w formie mieszkań, działek czy pakietów akcji. Co ważne, sąd zawsze dokładnie analizuje sytuację finansową dziecka oraz jego rzeczywiste potrzeby i możliwości. Sam fakt posiadania majątku nie przesądza jeszcze o uchyleniu alimentów – najważniejsze znaczenie ma to, czy zyski z tego majątku są wystarczające i stabilne na tyle, by dziecko mogło samodzielnie się utrzymać, bez konieczności wsparcia ze strony rodzica.

Ponadto należy pamiętać, iż wniosek o uchylenie obowiązku alimentacyjnego musi zostać złożony do sądu, a decyzja zapada dopiero po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania dowodowego. Oznacza to, iż rodzic ubiegający się o zniesienie alimentów musi przedstawić stosowne dokumenty, takie jak zaświadczenia o dochodach dziecka, umowy najmu, wyciągi bankowe czy opinie biegłych w razie potrzeby. Dopiero na tej podstawie sąd może ocenić, czy warunki do uchylenia obowiązku alimentacyjnego rzeczywiście zostały spełnione.

Pozew o uchylenie alimentów wygląda podobnie jak pozew o alimenty: musi zawierać uzasadnienie i dowody wskazujące np. na możliwość podjęcia pracy przez dziecko.

Jak długo płaci się alimenty?

Alimenty na dziecko płaci się tak długo, jak długo dziecko potrzebuje pieniędzy na własne utrzymanie, ponieważ nie pracuje. Obowiązek alimentacyjny rodzica nie jest automatycznie związany z wiekiem dziecka – osiągnięcie przez nie pełnoletności nie kończy tego obowiązku. Decydujące znaczenie ma tutaj to, czy dziecko jest w stanie samodzielnie się utrzymać, a więc czy posiada źródło dochodu, które pozwala mu pokrywać wszystkie niezbędne koszty życia. Takimi kosztami są m.in. wydatki na wyżywienie, mieszkanie, odzież, naukę czy leczenie. W praktyce oznacza to, iż rodzic może być zobowiązany do dalszego łożenia na pełnoletnie dziecko – na przykład w sytuacji, gdy kontynuuje ono naukę i nie osiąga jeszcze dochodów z pracy.

Prawo przewiduje jednak kilka wyjątków. Poza sytuacją, w której dziecko uzyskuje dochody z własnego majątku – jak np. z wynajmu nieruchomości, odsetek z lokat czy udziałów w przedsiębiorstwach – istnieją także inne okoliczności, które mogą stanowić podstawę do uchylenia obowiązku alimentacyjnego.

Rodzic może złożyć pozew o uchylenie alimentów na dorosłe dziecko, gdy spełnione są określone przesłanki:

• Brak jakiejkolwiek chęci dziecka do usamodzielnienia się. o ile dziecko nie podejmuje prób zdobycia wykształcenia, nie szuka pracy, rezygnuje z kolejnych form aktywizacji zawodowej, a jego postawa wskazuje na nadużywanie pomocy finansowej rodzica, sąd może uznać, iż dalsze świadczenia alimentacyjne nie są uzasadnione. Podstawą uchylenia alimentów może być więc nie tylko zdolność dziecka do pracy, ale również jego postawa życiowa – bierna, roszczeniowa lub unikająca odpowiedzialności.
• Płacenie alimentów wiąże się z nadmiernym uszczerbkiem dla rodzica. Może to mieć miejsce wtedy, gdy rodzic sam znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, np. z powodu ciężkiej choroby, utraty pracy, niskiego dochodu, konieczności utrzymywania innych członków rodziny (np. młodszych dzieci) lub własnych problemów zdrowotnych i egzystencjalnych. W takim przypadku sąd może uwzględnić te okoliczności i uchylić obowiązek alimentacyjny lub go ograniczyć.

Warto podkreślić, iż każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie, a sąd bierze pod uwagę zarówno sytuację życiową dziecka, jak i realne możliwości finansowe rodzica. Pozew o uchylenie alimentów należy dobrze uzasadnić i poprzeć odpowiednimi dowodami, takimi jak dokumentacja medyczna, potwierdzenia dochodów, rachunki lub opinie biegłych. Dopiero po zbadaniu wszystkich okoliczności sąd może orzec, iż dalsze świadczenia alimentacyjne nie są już konieczne.

Alimenty na dorosłe dziecko

Alimenty na dorosłe dziecko zostaną więc utrzymane, jeżeli dziecko przez cały czas się uczy i nie otrzymuje ani wynagrodzenia za pracę, ani dochodów z majątku. Wysokość alimentów nie zmienia się wraz z uzyskaniem przez dziecko pełnoletności. Bardzo możliwe jednak, iż niedługo zostanie określony konkretny wiek, do którego trzeba płacić alimenty na dorosłe dziecko. Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawiło w 2021 roku projekt nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym obowiązek alimentacyjny będzie wygasał po 25. roku życia dziecka. Nie będzie to dotyczyło jedynie dzieci z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności.

Dzięki temu rozwiązaniu rodzic nie musiałby już wnosić pozwu o uchylenie alimentów w przypadku, gdy dorosłe dziecko w wieku powyżej 25 lat nie czyni starań, by się usamodzielnić.

Zobacz też:

• Rozwód a dzieci: formalności i dokumenty, skutki, wiek dziecka w momencie rozwodu
• Separacja: co to jest, faktyczna a prawna, separacja a rozwód (różnice i podobieństwa)
• Czy alimenty wlicza się do dochodu: czy liczą się do zasiłku rodzinnego i do kredytu?