W ostatnich latach w Niemczech odnotowano niepokojący wzrost radykalizacji wśród młodzieży, obejmujący zarówno skrajnie prawicowe, jak i skrajnie lewicowe ideologie. Ten rosnący trend stawia poważne pytania dotyczące stabilności politycznej kraju.
Jak podają niemieckie źródła, w tym Deutsche Welle, tylko do czerwca liczba przestępstw motywowanych politycznie wśród ludzi młodych młodych była o 40 proc. wyższa niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Zdaniem mediów wzrost agresji ma związek z popularnością ekstremizmu.
Chociaż większość uwagi mediów skupiała się w ostatnich latach na skrajnie prawicowych ruchach młodzieżowych, zwłaszcza tych, które są zgodne z ideologiami nacjonalistycznymi i antyimigracyjnymi, powiązanymi z partią AfD, radykalizm lewicowy również się odrodził.
Raporty Federalnego Biura Ochrony Konstytucji (Bundesamt für Verfassungsschutz) wskazują, iż obie skrajności spektrum ideologicznego aktywnie rekrutują wśród młodszych demograficznie grup, często wykorzystując rozczarowanie, ekonomiczną niepewność i frustrację mainstreamową polityką.
W szczególności radykalnie prawicowe ruchy młodzieżowe stają się coraz śmielsze, pod wpływem ponadnarodowych społeczności cyfrowych, nacjonalistycznych influencerów oraz scen muzycznych i modowych o motywach ideologicznych.
Popularne grupy, jak Ruch Identytarystów, dostosowały swoje przesłanie, aby przyciągnąć wykształconą, osiedloną w miastach młodzież, przedstawiając swoje cele w kategoriach ochrony dziedzictwa kulturowego i tożsamości narodowej.
Młodzież – ale często też starsi odbiorcy – gwałtownie radykalizuje się w internecie. TikTok, Telegram, Discord i inne platformy stały się żyznym gruntem dla ideologicznej indoktrynacji. Algorytmy promują coraz bardziej radykalne treści.
Z kolei grywalizacja aktywizmu politycznego — dzięki memów, filmów i wyzwań (tzw. challenge’y) — sprawia, iż staje się on bardziej atrakcyjny i angażujący dla osób wychowanych w cyfrowym świecie.
W cybeprzestrzeni działają nie tylko sieci prawicowe, ale także lewicowe grupy anarchistyczne i radykalne skupione na kwestiach klimatycznych. Niektórzy działacze na rzecz ochrony klimatu, sfrustrowani tym, co postrzegają jako brak działań ze strony rządu, przeszli do bardziej konfrontacyjnych taktyk, co czasami zaciera granice między protestem a przestępstwem.
Przyczyny
Na atrakcyjność radykalnych ideologii wśród młodzieży wpływa kilka czynników. Niechęć do polityki podsycają rosnące koszty mieszkań, niepewność zatrudnienia i obawy o przyszłość. Młodzi postrzegają system polityczny jako nieodpowiedzialny lub skorumpowany, a to skłania do poszukiwania alternatywnych narracji.
Ci zaś, którzy nie mają powiązań z tradycyjnymi strukturami społeczności, zwracają się do subkultur internetowych w poszukiwaniu tożsamości i wsparcia. Ponadto w coraz bardziej zglobalizowanym świecie niektórzy młodzi ludzie szukają jasnych odpowiedzi na swoje pytania dotyczące świata w ideologiach, które dają poczucie przynależności i celu.
Edukacja i profilaktyka: narodowe wyzwanie
Niemcy od dawna inwestują w edukację obywatelską jako zaporę przed ekstremizmem, ale eksperci twierdzą, iż obecny system nie jest wystarczająco elastyczny, aby nadążyć za cyfrową erą. Szkoły często nie dysponują zasobami lub szkoleniem, aby skutecznie przeciwdziałać dezinformacji online i ideologicznej indoktrynacji.
W odpowiedzi pojawiły się nowe inicjatywy: kampanie na rzecz cyfrowych umiejętności, programy wczesnej interwencji oraz projekty dialogu społecznego. Są to jednak wysiłki o dość fragmentarycznym charakterze, słabo zorganizowane i niewystarczająco dofinansowane w stosunku do skali problemu.
Wzrost radykalizmu wśród młodzieży w Niemczech to złożone wyzwanie, które nie ma szybkich rozwiązań. Wymaga on skoordynowanej odpowiedzi, obejmującej reformę edukacji, inwestycje społeczne, regulacje w dziedzinie technologii cyfrowych oraz otwarty dialog.
Ignorowanie głosów niezadowolonej młodzieży, a co gorsza, piętnowanie ich, tylko pogłębia podział. jeżeli niemieckie elity chcą chronić swoje demokratyczne wartości, muszą zrozumieć i zaangażować swoje młodsze pokolenie, zanim zrobią to ekstremiści.