Prof. Joanna Mizielińska zrealizuje projekt dotyczący nowego spojrzenia na pokrewieństwo queer: rodziny LGBTIQ* z dziećmi w Europie Środkowo-Wschodniej. Projekt będzie realizowany na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Dlaczego badania nad queerowym pokrewieństwem w kontekście Europy Środkowo-Wschodniej są istotne z perspektywy globalnej? Jak projekt może wpłynąć na politykę społeczną w badanych krajach i w jaki sposób może zmienić sposób postrzegania rodzin LGBTIQ* w debacie publicznej? Czy możliwe jest stworzenie uniwersalnego modelu pokrewieństwa queer, który będzie uwzględniał różnorodność kulturową, a jednocześnie oferował uniwersalne ramy analityczne?
Na te i inne pytania odpowie prof. Joanna Mizielińska, która na realizację swojego projektu QUEERSHIP otrzymała przyznany przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERC) prestiżowy grant Advanced.
Projekt Nowe spojrzenie na pokrewieństwo queer: rodziny LGBTIQ* z dziećmi w Europie Środkowo-Wschodniej (QUEERSHIP) potrwa pięć lat i będzie realizowany na Wydziale Socjologii UW.
Prof. Mizielińska proponuje nową, kontekstualną perspektywę na queerowe pokrewieństwo, uwzględniającą specyfikę historyczną, kulturową i polityczną Europy Środkowo-Wschodniej – regionu, który dotąd był zbyt często pomijany lub upraszczany w globalnych debatach naukowych. Dzięki uwzględnieniu lokalnych doświadczeń, struktur rodzinnych i praktyk relacyjnych osób LGBTIQ* projekt nie tylko poszerzy dotychczasowe rozumienie rodziny i pokrewieństwa, ale również zakwestionuje uniwersalność angloamerykańskich modeli, przyczyniając się do bardziej zrównoważonego i inkluzywnego rozwoju teorii społecznych.
Na realizację projektu przyznano 2,5 mln euro dofinansowania.
Rodziny „poza normą”
Dominujące w badaniach nad queerowym pokrewieństwem teorie, wywodzące się głównie z kontekstów angloamerykańskich, rzadko uwzględniają złożoność doświadczeń rodzin LGBTIQ* w Europie Środkowo-Wschodniej. To podejście prowadzi do uproszczeń i utrwala marginalizację tego regionu.
– Projekt QUEERSHIP odpowiada na tę lukę, oferując pierwsze transnarodowe, interdyscyplinarne badanie pokrewieństwa queer w Polsce, na Węgrzech, w Czechach i Chorwacji – wyjaśnia prof. Joanna Mizielińska.
Projekt zakłada opracowanie wielowymiarowego socjokulturowego modelu pokrewieństwa queer (WSMPQ), który zakwestionuje obowiązujące paradygmaty angloamerykańskie i poszerzy rozumienie rodziny, pokrewieństwa, płci i seksualności. W przeciwieństwie do większości badań, koncentrujących się wyłącznie na rodzinach osób cispłciowych tej samej płci lub oddzielnie na doświadczeniach osób trans, QUEERSHIP przyjmuje podejście całościowe, badając wspólnie różne tożsamości i praktyki relacyjne w ramach jednej analitycznej ramy.
– Projekt uwzględnia także różne punkty widzenia – łączy głosy rodzin LGBTIQ*, ich bliskich – rodzin pochodzenia, przyjaciół – osób aktywistycznych i profesjonalnie pracujących z rodzinami, co pozwala uchwycić złożoność codziennych doświadczeń tych rodzin – dodaje prof. Mizielińska.
Interdyscyplinarność i partycypacja
QUEERSHIP opiera się na podejściu łączącym różnorodne metody badawcze: analizę dyskursu, etnografię długookresową, wywiady fokusowe oraz badania ilościowe. Takie podejście umożliwia kompleksowe uchwycenie procesów tworzenia, trwania i społecznej reprezentacji rodzin LGBTIQ* w zróżnicowanych kontekstach społeczno-kulturowych i politycznych.
Ważnym elementem projektu jest także jego partycypacyjny charakter – osoby uczestniczące w badaniu współtworzą proces badawczy, co pozwala lepiej dostosować metody do rzeczywistych doświadczeń queerowych rodzin.
Dzięki integracji różnych perspektyw i wykorzystaniu solidnych, interdyscyplinarnych ram analitycznych QUEERSHIP wnosi przełomowe podejście do badań nad pokrewieństwem queer i rodziną. Wyniki projektu, jego innowacyjna metodologia oraz proponowany model WSMPQ wzbogacą debaty naukowe z zakresu studiów nad płcią, seksualnością i pokrewieństwem, a także studiów postkolonialnych i postsocjalistycznych, otwierając nowe perspektywy dla badań lepiej oddających złożoność życia rodzinnego osób LGBTIQ*.
Prof. Joanna Mizielińska jest zatrudniona w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Civitas. W 2009 roku otrzymała w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych tytuł doktora habilitowanego nauk humanistycznych w dziedzinie socjologii. Wcześniej ukończyła studia doktoranckie w Szkole Nauk Społecznych przy Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Była stypendystką Fulbrighta na Uniwersytecie Princeton w USA, gdzie pracowała pod kierunkiem prof. Judith Butler. Prowadziła też badania w Finlandii jako CIMO scholar oraz w Szwecji (grant Centre for Baltic and East European Studies (CBEES), Södertörn University College, Stockholm).
W latach 2013–2016 prof. Mizielińska kierowała projektem „Rodziny z wyboru w Polsce”, dotyczącym rodzin nieheteroseksualnych. Następnie była współwykonawczynią w projektach Erasmus Plus „Doing Rights: Innovative tools for Professionals Working with LGBT Families” (2017-2020), kierowanego przez prof. Federica de Cordova, Uniwersytet w Weronie oraz „Queer(y)ing Kinship in the Baltic Region” kierowanego przez prof. U. Dahl, Södertörn z Uniwerstytetu Södertörn w latach 2016–2021. w tej chwili współprowadzi projekt dotyczący wizji starzenia się osób LGBT+ po pięćdziesiątce pt. „Queerowanie wizji starzenia się i przyszłości w regionach bałtyckich” kierowany przez prof. Linn Sandberg z Uniwersytetu Södertörn.
Prof. Joanna Mizielińska jest autorką wielu artykułów dotyczących problematyki gender studies i queer theory opublikowanych m.in. w The European Journal of Women’s Studies, Gender, Place and Culture, Sexualities, Journal of Homosexuality, Respublika Nova, Katedra, Przegląd Filozoficzno-Literacki, Pogranicza, Czas Kultury, Krytyka Polityczna, Studia Socjologiczne, Societas Civitas, etc. W 2004 wydała książkę pt. (De)Konstrukcje kobiecości. W 2007 „Płeć/ciało/seksualność. Od feminizmu do teorii queer. W 2011 wraz z Robertem Kulpą zredagowała i opublikowała De-Centring Western Sexualities: Central and Eastern European Perspective (wydanie drugie Routledge 2016). W 2014 opublikowała wraz z Martą Abramowicz i Agatą Stasińską Rodziny z wyboru w Polsce. Życie rodzinne osób nieheteroseksualnych, a w 2017 roku wraz z Justyną Struzik i Agnieszką Król Różnym głosem. Rodziny z wyboru w Polsce oraz autorską książkę Odmienne czy zwyczajne? Rodziny z wyboru w Polsce. W 2022 nakładem wydawnictwa Routledge wyszła jej książka Queer Kinship on the Edge? Families of Choice in Poland, w wolnym dostępie.
Badaczka w 2023 roku otrzymała Nagrodę im. Stefana Nowaka, przyznawaną przez Wydział Socjologii UW za osiągnięcia w dziedzinie metodologii nauk społecznych oraz za nowatorskie metodologicznie badania społeczeństwa polskiego. Jury wyróżniło jej prace z zakresu socjologii płci i studiów queer, a w szczególności serię badań poświęconych rodzinom LGBTIQ*.
![Nie przyjdzie na wieczór panieński kuzynki. "Nie stać mnie na taką składkę" [LIST]](https://cdn.kobieta.onet.pl/1/24Yk9lBaHR0cHM6Ly9vY2RuLmV1L3B1bHNjbXMvTURBXy84NTE3MTNhN2NkMjJjZTIxMjFmYzgyNTQ5MTBiMzIwZi5qcGeSlQMAzLLNFn3NDKiTBc0EsM0DIN4AAqEwB6ExBA)
