Od dziś w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie można oglądać wystawę „Formy podstawowe 2024/2025”, na którą prace przygotowali uczniowie z 14 mazowieckich szkół i ośrodków kultury.
Formy podstawowe to cykliczny program skierowany do uczniów szkół podstawowych z klas 4-8, prowadzony od 2021 roku przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie razem z edukacyjną Fundacją EFC im. Romana Czerneckiego.
Jak tłumaczyła jedna z kuratorek wystawy Marta Przybył, na wystawie „Formy podstawowe 2024/2025” „inicjatywa jest w rękach uczniów”.
Nauczyciel, który zgłasza szkołę do programu, przez cały rok prowadzi zajęcia w szkole we współpracy z edukatorem z MSN-u. To długofalowa praca w tandemach. Edukatorzy na początku jeżdżą do szkół i dzielą się swoimi metodami pracy, a później ten proces kontynuują nauczyciele.
Szkoły opracowują własne odpowiedzi na przybierające różne formy instrukcje artystyczne przygotowane przez artystów. W obecnej edycji są to głównie prace tekstowe będące punktem wyjścia dla dzieci do namysłu i działania.
Instrukcje od trzech zagranicznych artystów
Do tegorocznej edycji instrukcje stworzyło trzech zagranicznych artystów. Czeska artystka Kateřina Šedá przygotowała instrukcję pod tytułem „Duch Szkoły”, opisując krok po kroku, jak go stworzyć. Krótka i żartobliwa instrukcja „po prostu uśmiechnij się i nic nie mów” tajlandzkiego artysty Ririkrity Tiravanii zachęca do sprawdzenia, co się wydarzy, gdy przestaniemy mówić i zaczniemy się do siebie uśmiechać. Urugwajski artysta Luis Camnitzer w instrukcji „Muzealna jakość” zachęca do refleksji nad tym, czym jest muzealna jakość i czym są obiekty, które spotykamy w muzeum. Zadaje pytanie, czy w muzeum możemy spotkać inne obiekty niż dzieła sztuki. Mimo ich wytycznych każdy ze szkolnych zespołów podszedł do tego tematu nieco inaczej.
— Tematem przewodnim obecnej edycji jest „muzeum jako szkoła”, rozumiane jako miejsce, w którym można się uczyć, dzielić wiedzą, nabywać nowych doświadczeń w mniej typowej formule niż siedzenie w szkolnych ławkach — zaznaczyła kuratorka.
Jak powiedziała, zespoły szkolne przygotowały przekształcone obiekty, które pozwalają podjąć refleksję nad tym, co i dlaczego pokazujemy w muzeum, o czym opowiadają obiekty materialne i na jakich zasadach działa muzealna przestrzeń.
Podczas tegorocznej edycji można obejrzeć prace plastyczne stworzone przez uczestników programu w formie instalacji, wideo, rysunków oraz prace wykonane nietypowymi technikami, na przykład w szkle. Na wystawie znajdują się także oryginały instrukcji artystycznych oraz trzy wybrane prace z kolekcji MSN, mające służyć jako narzędzia dydaktyczne – „Skoki do wody” Jarosława Flicińskiego, „Moduł harrisburski” Tobiasa Putriha oraz „Języki macierzyste i ojcowskie gardła” kolektywu Slavs and Tatars. Szkolne zespoły użyły wszystkich dostępnych narzędzi, żeby stworzyć zarówno przestrzenne, jak i płaskie formy.
Warsztaty i animacje
Przybył podkreśliła, iż dzięki programowi „Formy podstawowe” poprzez doświadczenie i twórcze działania, dzieci zdobywają wiedzę i kompetencje, ale tak samo ważne jak tworzenie obiektów jest sam proces – wychodzenie z utartych ról, działanie w nietypowy sposób, nawiązywanie relacji i wzmacnianie samodzielnego twórczego myślenia.
— W procesie trwającym cały rok ważne jest nawiązywanie relacji. Uczestnicy mogą wyjść z ról, w których są na co dzień obsadzeni w swoich klasach, gdzie spędzają większość czasu — powiedziała. Dodała, iż specjalnym lekcjom towarzyszy swobodna atmosfera, wszyscy są otwarci na pomysły i twórcze podejście dzieci, a w ich pomysłach i interpretacjach wspierają uczniów edukatorzy i nauczyciele.
— To okazja do popuszczenia wodzy wyobraźni i zmierzenia się z manualnymi wyzwaniami przy tworzeniu pracy – tłumaczyła. — Zależy nam na relacjach, dobrej atmosferze, zabawie, pracowaniu w grupie — podkreśliła.
Kuratorka zwróciła uwagę, iż większość dzieł powstała jako prace zespołowe, co wzmocniło umiejętności miękkie uczniów, takie jak m.in. wypracowywanie wspólnych pomysłów i kompromisów. — Kiedy pod koniec procesu tworzenia pytaliśmy ich uczestników, co było dla nich ważne, odpowiadali, iż wychodzenie poza szkolne ramy, na przykład w postaci wędrowania po szkole w poszukiwaniu ducha miejsca czy wchodzenie na strych, sprawdzając ślady przeszłości w niedostępnych na co dzień miejscach — zaznaczyła. Dodała, iż mówili także o możliwości tworzenia pracy plastycznej z większym rozmachem niż na lekcjach plastyki, wykorzystywania swoich umiejętności i zainteresowań oraz swobodnej atmosferze. — Pojawiała się też duma, iż ich prace zostaną pokazane w prawdziwym muzeum — uzupełniła.
Wystawie towarzyszy program wydarzeń – m.in. warsztatów, działań animacyjnych, zarówno dla grup szkolnych, rodzinnych, jak i dorosłej publiczności oraz otwartych formatów, pozwalających zwiedzającym dołączyć do twórczego działania.
Warsztaty będą prowadzone przez edukatorów i artystów. Podczas najbliższych warsztatów „Twój ruch” 14 czerwca Jaśmina Wójcik zaprezentuje nową wersję gry w klasy – „Chłopkę”, w którą zagrają uczestnicy.
Do programu rekrutowane są zespoły szkolne z mniejszych miejscowości. W obecnej edycji wydarzenia wzięło udział 14 szkół i instytucji z województwa mazowieckiego.
Wystawa „Formy podstawowe 2024/2025” potrwa od 6 czerwca do 31 sierpnia. Można ją oglądać na parterze Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.
