Coraz mniej uczniów chodzi na religię. Trend kiedyś był domeną dużych miast, ale dziś jest widoczny w całej Polsce. Zjawisko nasila się zwłaszcza po komunii i bierzmowaniu, kiedy młodzież ma już "załatwione" sakramenty. W wielu szkołach skala rezygnacji jest tak duża, iż dyrekcje muszą reorganizować plany lekcji, łącząc grupy z kilku klas.
Zdarzają się choćby sytuacje, iż w niektórych klasach na religię nie zapisuje się nikt. Jak pisała Anna Dryjańska w naTemat.pl, w jednym z warszawskich techników z katechezy zrezygnowali wszyscy uczniowie. Przyczyny są różne: od braku czasu i nawału nauki, przez utratę wiary, po sprzeciw wobec stanowiska Kościoła w sprawach społecznych.
Religia w szkole a prawo – co musisz wiedzieć?
Wokół organizacji lekcji religii narosło wiele mitów. Warto więc znać swoje prawa, które są jasno określone w przepisach. Poniżej odpowiadamy na najważniejsze pytania, opierając się na informacjach m.in. z portalu rownoscwszkole.pl (to projekt Fundacji Wolność od Religii).
Czy religia i etyka to przedmioty obowiązkowe?
Nie. Zarówno religia, jak i etyka to zajęcia dodatkowe i nieobowiązkowe. Uczeń ma prawo uczestniczyć w lekcjach religii, etyki, obu przedmiotach jednocześnie albo nie wybrać żadnego z nich.
Kto decyduje o udziale w katechezie?
O udziale w lekcjach religii lub etyki decydują rodzice (lub opiekunowie prawni), a w przypadku uczniów pełnoletnich: oni sami (też są wyjątki, o czym za chwilę). Szkoła organizuje te zajęcia wyłącznie na życzenie, które musi być wyrażone w formie pisemnego oświadczenia.
Czy szkoła może żądać oświadczenia o nieuczestniczeniu w lekcjach religii?
Teoretycznie nie. Punktem wyjściowym jest nieuczestniczenie w tych zajęciach. Szkoła nie ma prawa wymagać od rodziców składania deklaracji o rezygnacji czy powodach nieobecności dziecka na religii. Żądanie takich pism jest naruszeniem wolności sumienia (za chwilę do tego przejdziemy).
Czy można zrezygnować z religii w trakcie roku szkolnego?
Tak. Rezygnacja jest możliwa w dowolnym momencie, choćby po kilku tygodniach czy miesiącach nauki. Wystarczy złożyć odpowiednie oświadczenie (wzór niżej). Uzyskane wcześniej oceny cząstkowe nie będą brane pod uwagę przy klasyfikacji rocznej.
Co jeżeli uczeń chce zrezygnować, a rodzice nie?
W podstawówkach o udziale w religii decydują wyłącznie rodzice. Jednak w szkołach ponadpodstawowych (liceum, technikum) lekcje organizuje się na życzenie "bądź rodziców, bądź samych uczniów".
Jeśli uczeń szkoły ponadpodstawowej złoży oświadczenie o rezygnacji z religii (nawet bez zgody rodzica), dyrekcja szkoły powinna uszanować jego stanowisko, ponieważ uzewnętrznia ono jego postawę etyczną lub ideową.
Czy rodzice muszą pisać oświadczenie o przejęciu opieki nad dzieckiem?
Nie. jeżeli lekcje religii są na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej, uczeń ma prawo przyjść do szkoły później lub wyjść z niej wcześniej. Szkoła nie może wymuszać na rodzicach dodatkowych oświadczeń o przejęciu opieki w tym czasie.
Co robić, gdy religia jest w środku lekcji?
Największym problemem są tzw. okienka, czyli wolne godziny w środku dnia. Zgodnie z prawem szkoła ma obowiązek zapewnić opiekę uczniom, którzy nie biorą udziału w katechezie. Niedopuszczalne jest zmuszanie dziecka do bezczynnego siedzenia na korytarzu.
Dziecko powinno mieć możliwość spędzenia tego czasu w świetlicy, bibliotece szkolnej lub na innych zajęciach np. etyki. Rodzice mają prawo i powinni domagać się od dyrekcji zorganizowania odpowiedniej opieki. jeżeli nasze prośby nie przynoszą skutku, można interweniować w kuratorium oświaty.
Kiedy trzeba, a kiedy nie trzeba pisać oświadczenia?
To jedno z najważniejszych pytań. Nie trzeba składać żadnego oświadczenia, jeżeli dziecko nigdy nie było zapisane na lekcje religii lub rozpoczyna nowy etap edukacji (np. pierwsza klasa w szkole).
Zgodnie z prawem domyślnym stanem jest nieuczestniczenie w tych zajęciach, a szkoła może je zorganizować wyłącznie na pisemne "życzenie" rodzica. jeżeli rodzic nie złoży takiego wniosku, korzysta z "prawa do milczenia" w sprawach światopoglądu, a dziecko automatycznie nie bierze udziału w katechezie. Szkoła nie może w takiej sytuacji domagać się żadnej deklaracji.
Oświadczenie o rezygnacji jest konieczne tylko wtedy, gdy chcemy wypisać dziecko, które już na religię uczęszczało wcześniej. Musiała zostać złożona pisemna wola o jego udziale, więc teraz, aby zmienić tę decyzję, należy ją formalnie wycofać. Dokument ten jest więc oficjalną informacją o zmianie zdania i jest wymagany do celów administracyjnych, aby móc wykreślić ucznia z listy uczestników zajęć.
Jak napisać i złożyć oświadczenie o rezygnacji z religii? [WZÓR]
Rezygnacja z udziału dziecka w lekcjach religii wymaga złożenia w sekretariacie szkoły pisemnego oświadczenia. Nie trzeba go szczegółowo uzasadniać. Dokument powinien zawierać kilka kluczowych elementów. Pełny gotowiec do wydruku jest na stronie rownoscwszkole.pl.
Co powinno znaleźć się w oświadczeniu?
Oświadczenie najlepiej przygotować w dwóch egzemplarzach. Jeden składamy w sekretariacie szkoły, a na drugim prosimy o potwierdzenie przyjęcia pisma (pieczątka i data). To nasze zabezpieczenie na wypadek, gdyby szkoła później twierdziła, iż nie otrzymała dokumentu.
![Bezpieczne wakacje. Policjantki edukowały dzieci w Sielpi [zdjęcia]](https://tkn24.pl/wp-content/uploads/2025/08/Kreci-mnie-bezpieczenstwo-Sielpia-1.jpg)
